เหตุใดการสอบเทียบเครื่องชั่งจึงมีความสำคัญ

1. การสอบเทียบเครื่องชั่งคืออะไรและเพราะเหตุใดฉันจึงควรสอบเทียบ

คำถามส่วนที่สองก่อให้เกิดอีกคำถามหนึ่งขึ้นมา นั่นคือ “เหตุใดคุณจึงยังเลือกที่จะชั่งน้ำหนัก แม้ว่าเครื่องชั่งของคุณจะไม่ได้รับการสอบเทียบ” การสอบเทียบเครื่องชั่งเป็นขั้นตอนสำคัญที่ช่วยให้ได้ผลลัพธ์การชั่งน้ำหนักที่ถูกต้องแม่นยำ การไม่สนใจขั้นตอนบำรุงรักษาที่สำคัญนี้จะทำให้การตรวจวัดเป็นงานที่ทำแบบคาดเดา หรือกล่าวได้ว่าเป็นการละเลย หากชั่งน้ำหนักด้วยเครื่องชั่งที่ไม่ได้รับการสอบเทียบ ความถูกต้องแม่นยำของเครื่องชั่งจะลดลงเมื่อเวลาผ่านไป อันเป็นผลมาจากการชำรุดและสึกหรอตามปกติที่เกิดจากการใช้งานปกติประจำวันและปัจจัยภายนอก เช่น การกระทบกระแทกของกลไกหรือสภาพแวดล้อมที่เป็นอันตราย ซึ่งอาจนำไปสู่การสึกหรอหรือการเสื่อมสภาพอย่างรวดเร็วเมื่อผ่านไปนานๆ การกำหนดตารางเวลาสอบเทียบเครื่องชั่งเป็นระยะๆ ร่วมกับการทดสอบเป็นประจำบ่อยครั้ง ช่วยยืดอายุการใช้งานของเครื่องชั่งและเพิ่มความถูกต้องแม่นยำในการชั่งน้ำหนักได้มาก

ถ้าเช่นนั้น การสอบเทียบคืออะไร อธิบายอย่างง่ายได้ว่า การสอบเทียบคือการเปรียบเทียบในเชิงปริมาณ โดยการวางตุ้มน้ำหนักอ้างอิงชั่งบนจานชั่ง แล้วตรวจดูค่าที่อ่านได้จากเครื่องชั่งนั้น ความผิดพลาดที่เกิดขึ้นหมายถึงความแตกต่างระหว่างค่าที่วัดได้ (ค่าที่อ่านได้) กับค่าที่แท้จริง (น้ำหนักของตุ้มน้ำหนักอ้างอิงนั้น) เราจะพูดถึงคำถามที่ว่าความผิดพลาดนี้เชื่อถือได้หรือไม่ต่อไปด้านล่าง เมื่อสิ้นสุดการสอบเทียบเครื่องชั่ง จะมีการสร้างใบรับรองขึ้นเพื่อรายงานค่าที่อ่านได้ของเครื่องชั่งและเปรียบเทียบค่านั้นกับค่าอ้างอิง ระดับความผิดพลาดที่ยอมรับได้ที่ใช้จะแสดงผลว่าผ่าน/ไม่ผ่านในใบรับรอง

2. ประโยชน์ที่ได้รับจากการสอบเทียบเครื่องชั่งมีอะไรบ้าง

การสอบเทียบซึ่งดำเนินการโดยผู้ให้บริการที่ได้รับการรับรอง ให้ประโยชน์ดังนี้

• ประหยัดต้นทุน อุปกรณ์ที่สอบเทียบแล้วช่วยให้สามารถดำเนินการตัดสินใจได้เหมาะสม หลีกเลี่ยงการสูญเสีย การทำงานซ้ำ หรือการเรียกคืนผลิตภัณฑ์
• การตรวจวัดที่ไว้วางใจได้ การใช้งานอุปกรณ์ที่สอบเทียบแล้ว ช่วยให้มั่นใจได้ว่าการตรวจวัดที่เกิดขึ้นในครั้งนี้จะสอดคล้องในทางเดียวกับการตรวจวัดที่เกิดขึ้นในครั้งอื่น ผลลัพธ์จากเครื่องชั่งใดๆ ในกระบวนการจะถูกต้องและเชื่อถือได้ เช่นเดียวกับผลิตภัณฑ์ขั้นสุดท้าย
• การปฏิบัติตามกฎข้อบังคับ การสอบเทียบช่วยให้ผ่านการตรวจสอบจากภายในและภายนอกได้ดียิ่งขึ้น
• การตรวจพบอุปกรณ์ที่หมดอายุใช้งาน อุปกรณ์ทุกชิ้นมีอายุใช้งานลดลงเมื่อเวลาผ่านไป และชิ้นส่วนสำคัญอาจมีความเค้นเชิงกลหรือการชำรุดสึกหรอ แม้ไม่อาจขจัดความเบี่ยงเบนของค่าได้ทุกครั้ง แต่เราจะสามารถตรวจพบได้เมื่อใช้การสอบเทียบเป็นระยะๆ
• การปรับปรุงกระบวนการและการเพิ่มผลกำไร การแปลความหมายผลลัพธ์การสอบเทียบตามระดับความผิดพลาดที่ยอมรับได้ที่กำหนด ช่วยปรับปรุงกระบวนการและนำไปสู่ผลกำไรที่เพิ่มขึ้นในท้ายที่สุด

3. ฉันต้องสอบเทียบเครื่องชั่งของฉันบ่อยเพียงใดและหากไม่สอบเทียบจะก่อให้เกิดความเสี่ยงอะไรบ้าง

ใบรับรองการสอบเทียบจะรายงานผลลัพธ์ในเวลาที่ทำการสอบเทียบนั้น ในหลายๆ กรณี ผู้รับผิดชอบมักคิดไปเองว่าการสอบเทียบนั้นมีผลใช้ได้เป็นเวลาหนึ่งปี ซึ่งนำไปสู่ข้อสรุปที่ผิดพลาดว่าการสอบเทียบทุกหนึ่งปีก็เพียงพอแล้ว

ทางที่ดีที่สุดคือ ควรกำหนดช่วงการสอบเทียบโดยพิจารณาจากวิธีการที่อ้างอิงตามความเสี่ยง ตัวอย่างเช่น ความเป็นไปได้ของการเกิดบางสิ่งผิดปกติเป็นอย่างไร และผลกระทบนั้นสูงเพียงใด ผลกระทบสูงและความเป็นไปได้สูงหมายถึงความเสี่ยงที่สูงและต้องการช่วงการสอบเทียบที่สั้นลง ในอีกด้านหนึ่งก็คือ ผลกระทบต่ำและความเป็นไปได้ต่ำย่อมหมายถึงมีความเสี่ยงต่ำและอาจยืดช่วงการสอบเทียบออกไปได้

การเพิกเฉยไม่ยอมสอบเทียบถือว่ามีความเสี่ยงสูงอย่างยิ่ง ต้นทุนและความเสี่ยงที่ซ่อนอยู่อันเกิดจากเครื่องชั่งที่ไม่ได้รับการสอบเทียบ อาจสูงกว่าต้นทุนในการสอบเทียบนั้นเอง การใช้อุปกรณ์ที่ไม่ได้รับการสอบเทียบอาจนำไปสู่ปัญหาในการผลิต เช่น

• เวลาหยุดทำงานที่ไม่ตรงตามตารางเวลา
• คุณภาพสินค้าที่ต่ำกว่า
• ปัญหาของกระบวนการและการตรวจสอบ
• การทำงานซ้ำและการเรียกคืนผลิตภัณฑ์

นอกจากนั้น การเปลี่ยนแปลงสภาพแวดล้อมอาจก่อให้เกิดค่าเบี่ยงเบนที่ตรวจสอบไม่พบหรือความผิดพลาดแบบสุ่มที่เพิ่มขึ้น ซึ่งส่งผลให้ประสิทธิภาพลดลงเช่นกัน การกำหนดตารางเวลาสอบเทียบเป็นระยะๆ พร้อมด้วยการทดสอบเป็นประจำ (ดูด้านล่าง) เป็นวิธีที่ดีที่สุดในการลดความเสี่ยงที่เกี่ยวกับการสอบเทียบ
 

4. ระดับความผิดพลาดที่ยอมรับได้ใดที่ใช้กับการสอบเทียบเครื่องชั่ง

ระดับความผิดพลาดที่ยอมรับได้กำหนดว่าเครื่องชั่ง "ดีเพียงพอ" ตามข้อกำหนดเฉพาะของกระบวนการหรือไม่ ระดับความผิดพลาดที่ยอมรับได้เป็นตัวกำหนดเกณฑ์ในการแจ้งว่าเครื่องชั่งนั้นผ่าน/ไม่ผ่าน ระดับความผิดพลาดที่ยอมรับได้อาจมาจากแหล่งที่หลากหลาย รวมถึงหน่วยงานกฎหมาย อุตสาหกรรมการผลิต และกระบวนการนั้นเอง

ระดับความผิดพลาดที่ยอมรับได้ตามกฎหมายช่วยปกป้องผู้บริโภค แต่ไม่ได้พิจารณาถึงข้อกำหนดเฉพาะของผู้ผลิต การปรับปรุงระดับความผิดพลาดที่ยอมรับได้ในกระบวนการที่ใช้กับอุปกรณ์วัดค่า มีผลกระทบอย่างมากกับความสามารถทำกำไรของกระบวนการ

5. การสอบเทียบและการปรับตั้งค่า มีความแตกต่างกันหรือไม่

แตกต่างกัน สองคำนี้มีความสำคัญแตกต่างกัน โชคร้ายที่มักมีความสับสนระหว่างคำว่า “การสอบเทียบ” และ “การปรับตั้งค่า”

การสอบเทียบ

สำนักงานชั่ง ตวง วัด ระหว่างประเทศ (International Bureau of Weights and Measures - BIPM) และคณะทำงานสำหรับแนวทางมาตรวิทยา (Joint Committee for Guides in Metrology - JCGM) ได้สร้างเครื่องมือที่มีประโยชน์มากในการช่วยสร้างมาตรฐานของคำศัพท์ในแวดวงการชั่งน้ำหนักที่เรียกว่า คำศัพท์ด้านมาตรวิทยาสากล (International Vocabulary of Metrology - VIM) โดยในข้อ 2.39 ได้กำหนดนิยามการสอบเทียบในแง่มุมของวิธีการทำงานของเครื่องชั่งไว้ดังนี้

“การปฏิบัติการภายใต้เงื่อนไขจำเพาะ ในขั้นแรกเป็นการสร้างความสัมพันธ์ระหว่างค่าปริมาณกับความไม่แน่นอนของการตรวจวัดที่ได้จากมาตรฐานการตรวจวัดและตัวบ่งชี้ที่เกี่ยวข้องกับความไม่แน่นอนของการตรวจวัด และในขั้นที่สอง ใช้ข้อมูลนี้สร้างความสัมพันธ์เพื่อให้ได้ผลการตรวจวัดจากตัวบ่งชี้”

กล่าวได้ว่า เครื่องชั่งได้รับการสอบเทียบเพื่อทำความเข้าใจและทำเอกสารแสดงวิธีการที่เครื่องนั้นทำงาน คำนิยามข้างต้นยังระบุอย่างชัดเจนว่า การได้รับความไม่แน่นอนของการตรวจวัดเป็นส่วนประกอบสำคัญอย่างหนึ่งของการสอบเทียบ การสอบเทียบเครื่องชั่งโดยไม่มีใบรายงานความไม่แน่นอนของการตรวจวัดถือว่าไม่สมบูรณ์ และจะเป็นการตรวจสอบเฉพาะจุดเท่านั้น

การปรับตั้งค่า

ขณะที่การสอบเทียบเป็นการบ่งบอกว่าเครื่องชั่งทำงานอย่างไร การปรับตั้งค่าอุปกรณ์เป็นการเปลี่ยนแปลงการทำงานของอุปกรณ์ VIM ได้นิยามการปรับตั้งค่าไว้ดังนี้

“ชุดอุปกรณ์ปฏิบัติการที่ดำเนินการบนระบบตรวจวัด เพื่อให้ระบบนั้นแสดงตัวบ่งชี้ตามที่กำหนดโดยสัมพันธ์กับค่าที่ระบุของปริมาณที่ต้องการตรวจวัด”

ดังนั้น การปรับตั้งค่าเครื่องชั่งหมายถึง การแก้ไขตัวบ่งชี้ของเครื่องในรูปแบบที่ช่วยให้เครื่องสอดคล้องกับค่าปริมาณของมาตรฐานการตรวจวัดที่ใช้โดยมากที่สุด