Terazi ve Kantar Kalibrasyonu Neden Önemli?

1. Kalibrasyon nedir ve neden kalibre etmeliyim?

Sorunun ikinci kısmı beraberinde başka bir soruyu getirmektedir: “Niçin kalibre edilmemiş bir teraziyle tartım yapmak istemezsiniz?” Doğru tartım sonuçları için terazi veya kantar kalibrasyonu çok önemlidir. Bu önemli servis faaliyetini göz ardı etmek tartım işlemini varsayımlara dönüştürür. Başka bir deyişle, kalibre edilmemiş bir terazi veya kantar ile tartım yapmak ihmalkarlıktır. Terazi ve kantarların doğruluğu zamanla daha az güvenilir hale gelir. Bu, düzenli kullanım ve mekanik şok veya tehlikeli ortamlar gibi harici etkenlerin neden olduğu normal aşınma ve yıpranmanın sonucudur. Bu da, zamanla hızlı bir şekilde yavaşlamaya veya bozulmaya yol açabilir. Sık aralıklarla yapılan rutin testler ile birlikte periyodik olarak planlanmış terazi kalibrasyonu, terazi veya kantarınızın ömrünü uzatır ve tartım doğruluğunu iyileştirir.

Peki kalibrasyon nedir? Kısaca kalibrasyon niceliksel bir karşılaştırmadır. Terazi veya kantarın okumasını kontrol etmek için, kefeye bir referans ağırlığı yerleştirilir. Hata, ölçülen değer (okuma) ile doğru değer (referans ağırlığı) arasındaki fark olarak tanımlanır. Bu hatanın güvenilir olup olmadığı aşağıda açıklanacaktır. Terazi kalibrasyonunun sonunda, terazi veya kantar okumalarını raporlayan ve onları referans değeri ile karşılaştıran bir sertifika oluşturulur. Uygulanan toleranslar, Başarılı/Başarısız ibaresiyle sonuçlanır.

2. Terazi kalibrasyonunun yararları nelerdir?

Yetkili bir tedarikçi tarafından yapılan kalibrasyon aşağıdaki faydaları sağlar:

• Maliyet tasarrufları:. Kalibre edilmiş ekipman; atık, yeniden üretim veya ürün toplatmayı önleyen sağlam karar verme olanağı sağlar.
• Güvenilir ölçümler. Kalibre edilmiş ekipmanların kullanılması, bir yerde yapılan ölçümlerin diğerinde yapılan ölçümlerle uyumlu olmasını sağlar. Prosesteki herhangi bir teraziden elde edilen sonuçlar, nihai ürün gibi doğru ve güvenilir olur.
• Standartlara uyumluluk. Kalibrasyon, harici ve dahili denetimlerin sorunsuz bir şekilde yapılmasını kolaylaştırır.
• Eskiyen cihazların tespiti. Tüm cihazlar zamanla eskir; kritik bileşenler mekanik gerilim, aşınma veya yıpranmayı sürdürebilir. Sapmalar her zaman ortadan kaldırılamaz, ancak periyodik kalibrasyon ile tespit edilebilir.
• Proses ve kâr iyileştirmesi. Kalibrasyon sonuçlarının tanımlanmış toleranslara göre yorumlanması, prosesleri iyileştirir ve sonuç olarak da kârı artırır.

3. Terazimi ne sıklıkta kalibre etmeliyim, kalibre etmemenin riskleri nelerdir?

Bir kalibrasyon sertifikası, kalibrasyon gerçekleştirildiğinde sonuçları raporlar. Birçok durumda sorumlu kişi, kalibrasyonun bir yıl geçerli olduğunu varsaymaktadır. Bu da, bir yıllık kalibrasyon aralığının yeterli olduğuna dair yanlış bir sonuca yol açar.

Kalibrasyon aralıkları tercihen riske dayalı yöntemi izleyerek tanımlanır, örneğin bir şeylerin ters gitme olasılığı nedir ve etkisi ne kadar büyük olur? Büyük etki ve büyük olasılık, daha kısa kalibrasyon aralığı gerektiren daha büyük bir riske karşılık gelmektedir. Aksi halde düşük etki ve düşük olasılık, aralıkların uzamasına izin veren düşük riskle sonuçlanır.

Kalibrasyondan vazgeçmek, büyük riskli bir stratejidir. Kalibre edilmemiş terazi veya kantar ile ilişkilendirilmiş gizli masraf ve riskler, kalibrasyon masrafından çok daha yüksek olabilir. Kalibre edilmemiş ekipman kullanmak aşağıdaki üretim sorunlarına yol açabilir:

• plansız hizmet dışı kalma
• üstün ürün kalitesi
• proses ve denetleme sorunları
• üretimi tekrarlama ve ürün iadeleri

Çevresel değişiklikler, tespit edilmeyen sapmalara veya performansı düşüren rastgele hataların artmasına yol açabilir. Rutin testler eşliğinde periyodik olarak zamanlanmış kalibrasyon (aşağıya bakın), kalibrasyonla ilgili riskleri azaltmanın en iyi yoludur.
 

4. Terazi kalibrasyonu için hangi toleranslar uygulanır?

Toleranslar, bir dizi proses gereksinimini karşılamak için bir terazi veya kantarın "yeterince iyi" çalışıp çalışmadığını belirler. Toleranslar, Başarılı/Başarısız ibaresi için kriterleri belirler. Toleranslar; yasal kurumlar, üretim endüstrisi ve prosesin kendisi de dahil olmak üzere çeşitli kaynaklardan meydana gelebilir.

Yasal toleranslar tüketicileri korur, ancak belirli üretici gereksinimlerini göz önüne almaz. Ölçüm cihazlarına uygulanan proses toleranslarını optimize etmenin, proses kârlılığı üzerinde büyük bir etkisi olabilir.

5. Kalibrasyon ve ayarlama arasında bir fark var mıdır?

Evet, hem de önemli bir fark vardır. Ne yazık ki, "kalibrasyon" ve "ayarlama" terimleri genellikle karıştırılıyor.

Kalibrasyon

Uluslararası Ağırlık ve Ölçüm Bürosu (BIPM) ve Metroloji Rehberleri Ortak Komitesi (JCGM); Uluslararası Metroloji Sözlüğü (VIM) adı verilen tartım terimlerinin standartlaştırılmasına yardımcı olmak için değerli bir araç üretti. Dokümanda Madde 2.39’da, kalibrasyon terazinin çalışma açısı olarak tanımlanır:

"Birinci adımda, belirli koşullar altında, ölçüm standartlarının sağladığı ölçüm belirsizlikleri olan değerler ile, karşılık gelen ve ilişkili ölçüm belirsizlikleri olan göstergeler arasında bir ilişki oluşturan, ikinci bir adımda ise bu bilgiler kullanılarak bir göstergeden ölçüm sonucu elde etmek için bir ilişki oluşturan çalışma."

Başka bir deyişle, bir terazi veya tartı, nasıl çalıştığını anlamak ve belgelemek için kalibre edilir. Yukarıdaki tanım, ölçüm belirsizliğinin elde edilmesinin kalibrasyonun bütünleyici bir parçası olduğunu açıkça belirtmektedir. Ölçüm belirsizliği olmayan bir terazi kalibrasyonu tamamlanmamıştır ve en iyi ihtimalle yerinde kontrol haline gelir.

Ayarlama

Kalibrasyon tartım cihazının nasıl çalıştığını bildirir, cihazın ayarlanması çalışma şeklini değiştirir. Ayarlama, VIM’de aşağıdaki şekilde tanımlanmaktadır:

"Ölçülecek bir büyüklüğe ait değerlerin önceden tanımlanmış gösterge değerlerine karşılık gelmesi için ölçüm sisteminde yapılan işlemler dizisi."

Bu nedenle, bir terazi veya kantarın ayarlanması, mümkün olduğu kadar uygulanan ölçüm standartlarının miktar değerlerine karşılık gelecek şekilde göstergelerini değiştirme anlamına gelir.